مهارتهای کارکنان، انواع و سطوح آن
دو کس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده کردند: یکی آن که اندوخت و نخورد و دیگر آن که آموخت و نکرد.
علم هر په بیشتر خوانی، چون عمل در تو نیست، نادانی عالم بی عمل به چه ماند؟ گفت به زنبور بی عسل
یکی از اجزا مهم شایستگیها مهارت است. از مهارت تعاریف متعددی شده است ولی تعریف زیر به نظر بنده یکی از جامع ترین آنهاست.
” توانایی آموخته شده درباره انجام وظیفه برای یک انتظار خاص.”
در این مقاله سعی دارم انواع مهارتها را با شما در میان بزارم و مهمتر از اون، سطح بندی مهارت بر اساس مدل معروف ILUO رو که اولین بار توسط کارشناسان شرکت رنو در ایران معرفی و پیاده سازی شدند، رو مطرح کنم.
انواع مهارت
۱. مهارتهای پایهای
ظرفیتهای توسعه یافته که یادگیری یا کسب دانش سریعتر را تسهیل میکند. مهارتها، توانایی پیاده کردن علم در عمل است و توسعه آن بهبود کیفیت عملکرد را به دنبال دارد. مهارتهای پایه به دو قسمت زیر تقسیم می شود:
- الف: محتوایی(شامل مواردی چون درک مطلب، شنیدن فعال، نوشتن، ریاضیات و علوم)
- ب- فرایندی(شامل موارد چون تفکر انتقادی، یادگیری فعال، بازبینی و استراتژیهای یادگیری
۲. مهارت چند تخصصی
عملکرد یا فعالیتهایی که در حین کار رخ میدهد را تسهیل میکند و خود به ۵ مورد تقسیم می شود:
- مهارتهای اجتماعی (مانند هماهنگی، قوه درک اجتماعی، متقاعدسازی، مذاکره، آموزش و خدمتگرایی)
- مهارتهای حل مسائل پیچیده
- مهارتهای فنی (مانند طراحی فنی، نصب، نگهداری و تعمیرات، تعمیر و تحلیل کنترل کیفیت)
- مهارتهای سیستم (قضاوت و تصمیم گیری، تحلیل سیستم، ارزیابی سیستم)
- مهارتهای مدیریت منابع (مانند مدیریت زمان، مدیریت منابع مالی و مواد، مدیریت منابع انسانی)
سطحبندی ایلیو(ILUO)
سطح | نام سطح | توصیف سطح |
I | مفهومی (دانش کاربردی) | ۱. دانش اولیه را از طریق آموزش به دست آورده است. ۲. تجاربی محدود از طریق حضور در دوره آموزشی، کسب تجارب موردی و آموزش در محل کار بهدست آوردهاست. ۳. برای انجام وظایف نیاز به کمک (سرپرستی) مستقیم و مرتب دارد. ۴. و نیاز است که کارشناسان سطوح بالاتر بر جنبههای سختتر این شایستگی، نظارت داشته باشند. |
L | تخصصی (آنچه میتواند انجام دهد- صاحب فن) | ۱. آموزشهای گستردهای دریافت کرده است. ۲. تجارب موفقیتآمیز مختلفی به دست آمده است. ۳. تقریباً تمام اعمال مرتبط با این شایستگی بدون هیچگونه کمک و مساعدتی انجام میشود. البته بعضی مواقع شاید نیاز باشد که تنها برای جنبههای بسیار مشکل، یک فرد شایستهتر کمک کند. ۴. میتواند افراد تازه کار را در سطوح شایستگی پایینتر، سرپرستی یا راهبردی کند. |
U | رهبری (برجسته) | ۱. آموزشهای بسیار گستردهای، دریافت کرده است. ۲. فرد در این سطح میتواند به افراد سازمان آموزش بدهد. ۳. مکرراً تجارب موفقیتآمیز بسیاری در طیفی از حوزههای دشوار، به دست آورده است. ۴. تمام اعمال لازم برای این شایستگی را بدون هر گونه مساعدت، به انجام میرساند. ۵. سازمان فرد را به عنوان یک شخص مرجع در مواقعی که مشکلات دشوار به وجود میآیند، میشناسد. ۶. برای افراد کم تجربهتر در سازمان، نقش راهبر را بازی میکند. |
O | استادی (نقش مدل) | ۱. آموزشهای بسیار گستردهای دریافت کردهاست. (نخبه ) ۲. مکرراً تجارب موفقیتآمیز بسیاری در حوزههای بسیار پیچیده بهدست آورده است. ۳. تمام اعمال لازم برای این شایستگی را بدون هرگونه مساعدت به انجام میرساند. ۴. در هنگام بروز مشکلات بسیار دشوار از داخل و خارج سازمان، به دنبال او هستند. ۵. برای افراد داخل یا خارج سازمان نقش راهبر را بازی میکند. |
نحوه استفاده در عمل
بهتر است برای هر مهارت، سطح مورد انتظار از فرد مشخص شود. مثلا مهارت ممیزی داخلی که جزو مهارتهای سیستم طبقه بندی شده است، برای کارشناس واحد تضمین کیفیت باید U باشد ولی برای مدیر منابع انسانی میتواند سطح I باشد. همین موضوع را مدیر واحد تضمین کیفیت باید در سطح O مهارت داشته باشد.
با این کار از هزینههای اضافی برای ارتقا مهارت کارکنان جلوگیری میشود. برای تکمیل کردن این مطلب پیشنهاد میکنم کتاب “عملی کردن دانستهها” را مورد مطالعه قرار دهید.
گفتوگو